7. Solomon eilanden 14 maart 2023

7. Solomon eilanden 14 maart 2023

Het is alweer dinsdag 14 maart, we zijn op het eiland Guadalcanal van de Solomon Islands in het plaatsje Tetere  en we zijn hier nog een dag.  Vandaag weer  met de drone enkele opnamen gemaakt.  Na het avond gebed met de studenten wordt er meestal wat verteld uit het leven. Vandaag mag Jan wat vertellen. Jan vertelde over de klimaatverandering. De Solomon Island bestaan uit ca. 1000 eilanden. Ook hier zijn diverse eilanden in gevaar door het stijgen van de zeespiegel. Door het gebruik van fossiele brandstoffen te verminderen en over te stappen op duurzame energie zoals zonne energie kunnen we een steentje bijdragen aan het verminderen van de CO₂ uitstoot. En daarmee ook de global warming. Na het eten bespreken we de resultaten van de energie verbruikers inventarisatie en ook waar  de zonnepanelen en batterijen moeten komen. Woensdag-morgen; het regent pijpenstelen. We zitten dan ook in het regenseizoen. Nadat we van alle paters afscheid genomen hebben brengt pater Robinson ons terug naar de Henderson school in Honiara. Onderweg stopt hij bij een klein bedrijfje dat zonnepanelen verkoopt. We moeten eerst een roestige   slagboom passeren en een stuk verderop in de bush bush ligt links een huisje (meer een afdak.)  Ernaast staat een zee container. We spreken de eigenaar, deze begeleidt ons naar de zeecontainer waarin hij  verschillende zonnepanelen heeft staan. Hij verkoopt deze voor de helft van de prijs vergeleken met anderen bedrijven. Hij vergeet te vertellen dat het tweedehands panelen zijn. Jan ziet dat de IEC markering van 2016 is en niet van 2021.

 Asmelash en Hayet zijn afgelopen zaterdag ook in  Honiara aangekomen. Zij gaan samen met de leraren de workshop verder opzetten en de curriculum schrijven zodat het ook op de Soloman Islands een erkende opleiding wordt. Donderdagmorgen vertelt Asmelash  dat hij een rat gezien heeft bij het raam. Dus ben ik naar de winkel gegaan en heb een rattenval gekocht. Avonds de val klaar gezet en ja hoor ‘s morgens zat er een bruine rat in. Zaterdag weer een bruine rat gevangen. Hayet, een van de Ethiopiërs heeft Jan gevraagd of Jan hem wat kon leren betreffende eerste hulp bij ongevallen. Jan heeft een beknopte EHBO-power point-cursus geschreven en enkele you-tube filmpjes eraan toegevoegd.

Op een woest terrein ver achter de school heeft Pater Sunny een stal met 2 grote varkens en enkele kleinere varkens die hij dagelijks verzorgt. Als er een groot school feest is wordt er een varken geslacht. Varkens zijn hier erg duur en dus is het de moeite waard ze zelf te fokken. De school in Honiara is veel groter dan Tetere en heeft 300 leerlingen.  Het is maandag, met een van de broeders als chauffeur, hebben we 2 installatie bedrijven bezocht. De ene heeft de materialen voor de workshop geleverd en de andere is ons aanbevolen door de zusters van het ziekenhuis in Tetere. Met de ene is een afspraak gemaakt dat ze dinsdag morgen naar de Henderson school komen om verdere afspraken te maken.  Bij de andere was in eerste instantie niemand aanwezig om verdere afspraken te maken maar later kon er toch een afspraak gemaakt worden: we gaan  woensdag gezamenlijk naar Tetere om te kijken wat de mogelijkheden zijn  om een zonne-installatie te plaatsen.  Om 17.00 uur hadden we een bespreking met de leiding van de school en de Don Bosco teamleider, over de voorwaarden die de elektriciteit maatschappij (Solomon Power) stelt. Helaas kon de vergadering niet doorgaan want de teamleider was de vergadering vergeten. Na een uur  wachten is de vergadering door geschoven naar dinsdag ochtend. Dinsdag morgen om 09.30 uur hebben we een afspraak met  de adjunct schoolleidster en de teamleider samen met de ene zonnepanelen installateur. De man is er niet maar ook onze teamleider verschijnt pas na een uur. Vervolgens wordt de vergadering over Solomon Power naar voren geschoven.  Solomon power is het bedrijf dat nu de stroom levert aan de Henderson school. De formulieren die Solomon Power ons heeft toegestuurd over de eisen die zij stellen als er een zonne panelen installatie geplaatst wordt worden doorgenomen. Solomon Power is  tot nu toe niet erg tegemoet komend om de rekening te verlagen als er zonnepanelen geplaatst gaan worden.   Om 11.00 uur komt toch de man van de ene installateur. De slechte weg en de bijbehorende files waren de oorzaak dat hij te laat was. Maar we hebben reeds de ervaring dat mensen het moeilijk vinden  zich aan de afspraak te houden. Ze hebben de volgende passende uitspraak hierover: Always be there, but never in time. We bespreken de situatie met betrekking tot de Henderson school. Het blijkt zeer moeilijk te zijn om een solar-installatie te plaatsen zolang de school te maken heeft met Solomonpower, de huidige elektriciteit maatschappij. Het is naar verluid bijna onmogelijk om hier mee samen te werken.  In 2019 zijn twee studenten uit Duitsland hier geweest om voor hun afstuderen aan een Duitse universiteit hun Master rapport te schrijven. Hun rapport bevat liefst 260 bladzijden. Ze onderzochten wat de mogelijkheden zijn om de school van een Solar-installatie te voorzien. Er werd alleen  maar tegenwerking van de elektriciteit maatschappij  Solomon Power ondervonden. Met betrekking tot Tetere hebben we een afspraak met een van de installateurs op donderdag om de school te bezoeken. ‘s Avonds lekker gegeten bij de paters. Na het eten geeft Jan een EHBO cursus aan Hayet, Asmelash en Scott, met behulp van zijn eerder gemaakte PowerPoint presentatie. Woensdag om 10.15 uur rijden we samen met de andere installateur, van origine een Australiër over de zeer slechte wegen naar Tetere.  Het gaat er voor de chauffeur niet om dat je door een kuil rijdt, maar het gaat er voor de chauffeur vooral om, welke kuil je door heen rijdt. Deze installateur gaat ook kijken naar de mogelijkheden voor de Hendersonschool en gaat daar ook een Datalogger plaatsen om het verbruikerspatroon te monitoren.

Donderdag gaan we met de ene installateur naar Tetere. Hij analyseert hoe het verbruikers patroon is gedurende 1 uur terwijl alle verbruikers ingeschakeld zijn. En zal een offerte gemaakt worden. Intussen blijkt dat een van de Ethiopiërs hart problemen heeft.  Van het ziekenhuis heeft hij diverse pillen gekregen. Hij is mede verantwoordelijk voor dat alle lesmaterialen aanwezig is en dat er een leslokaal gebouwd gaat worden waar alles veilig opgeborgen kan worden. Maar ook de inhoud van de lessen moet hij  mede opzetten. Omdat er absoluut geen vordering te bespeuren valt in de werkzaamheden kan ik me wel voorstellen dat je er maagpijn van krijgt of erger. We hebben afgesproken dat we zijn werk zoveel mogelijk overnemen.  Volgens het tijd schema  gaan Asmelash en Hayet weer naar Port Moresby in PNG.

Zondag we gaan met 2 paters en een broeder naar het strand. Ook hier word je begeleid maar ook verwend met kokosnoten en ander lekkers.  Het is een stuk veiliger dan in Papua New Guinea maar toch blijven ze op hun hoede. Jan en ik hebben gesnorkeld. De eerste 1.5 meter is slecht zicht, dit komt door een rivier die uitmondt in zee. Dieper is het zicht goed en vind je mooi hard koraal. In de verte steken delen van een wrak boven water. We besluiten ernaar toe te zwemmen, er is lichte tegenstroming maar dat betekent dat we op de terugweg de stroom mee hebben. Bij het grote wrak blijkt nog een kleiner wrak te liggen. Deels begroeit met koraal. Er zijn ook enkele vissers die waarschijnlijk iets moeten vangen voor hun avondeten. Die willen we niet storen dus zwemmen we weer rustig terug. Na even op het strand te hebben gelegen gaan we weer op weg naar Honiara. Onderweg stopt Father Rafael bij een softijs winkel voor een heerlijk ijsje. De volgende dag, maandag, zijn we uitgenodigd  bij de inzegening van de nieuwe stafhuizen in Tetere samen met pater Rafael. Er waren verschillende speeches waarna de leerlingen dansen uitvoeren in authentieke klederdracht en gezichts beschildering. Daarna een uitgebreide gezamenlijke lunch.  De studenten hebben een rijk gevuld buffet klaar gezet met de biologische producten die ze zelf geteeld  hebben.

Dinsdag was er best wel stevige aardbeving van 3 op de schaal van Richter.  Het duurde ongeveer 15 sec. en het voelde aan alsof je op een schip op de golven zat. Gelukkig was er geen schade. De paters zeiden dat het zwaarder was dan waar ze normaal mee te maken hebben. De kinderen van de ouders die naast de vuilnisbelt wonen en op dat moment in de grote gymzaal lezen en schrijven leren, waren binnen een mum van tijd buiten en gingen niet meer naar binnen. De les werd buiten in de schaduw van een boom voortgezet. ‘s Middags hebben ze wel weer binnen geluncht. Om 14.00 uur brengen we de aller  kleinsten in het personen busje met pater Sunny terug naar de Ranadi dump site.  Enkele kinderen laten ons zien waar ze wonen en waar de oudere kinderen werken met hun ouders. Ze zoeken naar materiaal wat gerecycled kan worden  om te verkopen, o.a. metalen. Ze werken onder erbarmelijke onhygiënische en ongezonde omstandigheden. Vooral de continue rook van brandend plastic afval, waardoor ook hun gezondheid in gevaar gebracht wordt. De kinderen zijn tussen de 4 en 13 jaar oud. Ze krijgen les door middel van spelletjes, gezang en andere activiteiten het  is belangrijk dat de kinderen het leuk vinden en blijven komen. Als het regent komen ze niet  want ze worden gehaald op de laadbak van het vrachtwagentje. Dan zouden ze door en door nat zij als ze hier aankomen.  De kinderen moeten hun leer achterstand inhalen om straks de stap naar een gewone school te maken. Op deze manier kunnen ze een betere toekomst krijgen. De regeringsscholen vragen geld voor uniformen en een kleine bijdrage. Deze mensen kunnen dit vaak niet betalen. Het is zo belangrijk dat deze kinderen de gelegenheid krijgen om te leren lezen en schrijven. De paters zijn van plan naast de huidige school achter de kerk op een nu woest gras veld enkele klas lokaaltjes te bouwen waar de kinderen straks les krijgen. In de toekomst willen ze ook de ouders leren lezen en schrijven zodat ze meer mogelijkheden hebben om werk te vinden. De mensen komen uit Malaita. Een eiland verderop. Ze hebben geen geld, geen land, kunnen niet lezen en schrijven en praten geen pigeon-engels wat hier de voer taal  is. Het is inmiddels donderdag 30 maart, pater Sunny moest zijn rijbewijs ophalen in de stad  en wij zijn mee gegaan. In een klooster aan de andere kant van de stad wilden we een 90 jarige Nederlandse pater bezoeken. Helaas was hij niet thuis en omdat de 90 jarige geen gsm bezat konden we geen verdere afspraken maken en  zijn we onverrichterzake terug gegaan. 

Inmiddels hebben we de offertes binnen van beide installatie bedrijven.  Jan moet deze bekijken en vergelijken hij heeft het te druk om nogmaals bij de Nederlandse pater aan te gaan. Koffers pakken en morgen is het  zaterdag 1 april  en vliegen we terug naar Port Moresby in Papua New Guinea. Helaas gaat de vlucht terug niet zoals gepland. Allereerst vertrekt ons vliegtuig 4 uur later dan gepland.  Alsof dat niet genoeg is komen we nabij onze bestemming in zo’n zwaar weer terecht. Het vliegtuig draai een half uur rondjes boven Port Moresby in een dicht wolkendek. De piloot probeert de landing in te zetten.  Maar toen we twee keer in een flinke luchtzak terecht kwamen en er flink gegild werd van schrik, besloot de piloot door te vliegen naar de andere kant van het eiland en landen veilig op het vliegveld van Lae. Maar doordat we uit een ander land kwamen en geland waren op een inlandse luchthaven moesten er eerst douane ambtenaren opgetrommeld worden vanuit de haven. Daar bovenop kwam dat er ook iemand ernstig ziek was in het vliegtuig. Hiervoor moest een ambulance komen. Gelukkig werd vastgesteld dat het geen covid was. Anders hadden we allemaal in quarantaine gemoeten voor circa 5 dagen. Het was inmiddels donker en mensen werden ongeduldig. We  hoorde dat er heel veel water overlast was door de hevige regen in Port Moresby en dat de landingsbaan onderwater staat. Om 21.00 uur krijgen we het bericht dat we hier moeten overnachten.  We werden met busjes naar een soort caravankamp gebracht. We zijn al 12 uur onderweg. De kamers zijn erg schoon we krijgen te eten en, ‘s morgens na het ontbijt worden we weer naar het vliegveld gebracht. Dan is het wachten wanneer we vertrekken. Het wordt 14.00 en komen om 14.45 uur aan in Port Moresby. We hebben in totaal 30 uur over deze reis gedaan normaal gesproken  zouden we er 2 uur over doen.  Bij de uitgang van het vliegveld staat een van de paters al te wachten om ons op te halen. We blijven enkele dagen in Port Moresby en dan vliegen we naar Rabaul een van de eilanden in het noorden waar we de volgende school bezoeken maar daar schrijf ik later over.