5. Op weg naar Araimiri. 19 februari 2023. 

5. Op weg naar Araimiri. 19 februari 2023. 

Ga er maar even voor zitten want dit wordt een lang verhaal. We hebben namelijk 10 dagen geen internet gehad.                                                                                                                                                                                   Het is alweer zondag. We zouden vanmorgen om 5.30 vertrekken . De bisschop die in Kerema woont in de beurt van Araimiri heeft een four wheel drive gestuurd zodat we niet achter op de laadbak van de vrachtwagen hoeven te zitten. De chauffeur is zaterdag laat aangekomen vanuit Kerema. Dus zouden we wat later vertrekken, om 9 uur was de afspraak. Het werd uiteindelijk 12.00 uur. Niet de tijd is belangrijk maar de gebeurtenis. Hetgeen wat op het moment gebeurt gaat voor. Als je iemand treft of iemand vraagt je iets te doen  of wat anders moet, is dat belangrijker dan de tijd die je hebt afgesproken. We vertrekken met twee four wheel drives, de vrachtwagen is al eerder vertrokken, we zijn in totaal met 9 personen. Scott onze vaste begeleiding met zijn collega en een leraar die les gaat geven in Araimiri, Pater Juna, Pater Gilbert, broeder Joshua, Jan en ik en de chauffeur van de bisschop.  Het is een trip die 9 uur zal duren. De weg is smal. Het eerste  stuk van de weg is goed. De chauffeur rijd pittig door 100 km per uur. Al snel veranderd de weg in een gaten kaas nu is het de kunst om de gaten te ontwijken dit lukt niet altijd. De snelheid ligt nu een stuk lager ongeveer 35 km per uur en bij diepere kuilen 5km per uur. Een gewone auto zoals bij ons komt hier onmiddellijk vast te zitten.

 Het is bloedheet en de luchtvochtigheid is boven de 90%. Gelukkig maar weinig verkeer op de weg. Onderweg zien we rubberplantages en bananen plantages. Onze chauffeur stopt bij een marktkraampje. De chauffeur wil bietelnuts kopen. Op de pit van de bietelnut wordt gekauwd  ze mengen het met kalkpoeder van schelpen en met mosterd. Niet de mosterd die wij kennen maar een  plantje wat lijkt op de zaden van de weegbree en het is erg bitter. Het kauwen veroorzaakt een opwekkend  gevoel. Het is een beetje als de pruimtabak van vroeger. Alleen dit is rood. Het rode spul wordt van tijd tot tijd uitgespuwd. Om 17.00 uur  naderen we Kerema, de weg verandert in een gloednieuwe tweebaansweg, er wordt nog ijverig aan gewerkt door het bedrijf Dekenai. We rijden het stadje in want ze willen de bisschop nog even bezoeken. Hij woont in een rommelige omgeving in een eenvoudig huis, er is een kathedraal. De kathedraal  heeft een dak en is verder helemaal open dus geen muren. De bisschop loopt in een korte broek en T-shirt rond. We blijven niet lang want het begint al donker te worden. Even later blijkt dat we een rivier  moeten oversteken en met de  four wheel drives kunnen we hier niet verder. Wadend door het water worden de spullen overgeladen op een bootje. Het is inmiddels 18.30 en pik donker. Het bootje ligt redelijk diep in het water met al de spullen en 11 personen. De overtocht duurt ongeveer 10 minuten. Aan de overkant staat Pater Pankaj al met een vrachtwagen op ons te wachten. De vracht wagen heeft links en rechts in de lengterichting van de laadbak zitbanken. De spullen worden van het bootje op de vrachtwagen geladen. Vervolgens gaan we over een onverharde maar redelijk goed begaanbare weg richting Araimiri. De trip duurt ongeveer 1 uur. Araimiri is een school welke midden in de wildernis lig. Toen we aankwamen stonden de studenten ons in het donker te begroeten met een met gezang en er  werden bloemen over ons heen gegooid.  Na deze begroeting hebben we gezamenlijk met de paters gegeten vervolgens werden we naar onze kamer gebracht.

We hebben goed geslapen de eenpersoonsbedden hebben dunne matrasjes en zien er  spartaans uit en dito kamer. ‘s morgens was er weer een begroeting met alle studenten ook de meisjes waren nu aanwezig. Iedereen moest in de rij. De rijen moesten op militaire wijze uitgericht worden. Het volkslied werd gezongen en de vlag werd gehesen.   Vervolgens gingen de studenten naar hun klas lokalen. Veertig jaar geleden is de Don Bosco organisatie hier begonnen met het eerste technische instituut Papua New Guinea. Inmiddels is het geen technische instituut meer maar word er theoretische onderwijs gegeven op hoog niveau. Van hieruit stroom je door naar de universiteit of college.  De technische workshop lokalen liggen er verlaten bij. Dit willen ze ter zijner tijd weer opstarten maar zij hebben nu andere prioriteiten.  Vanaf oktober is de generator stuk. Er zijn al meerdere pogingen gedaan om deze te laten repareren maar helaas is dit tot nu toe niet gelukt. Mensen inhuren om de spullen te repareren is niet zo makkelijk het kost veel tijd en geld. De kennis zit in Port Moresby hier 9 uur vandaan. Vaak is het goedkoper nieuw spul aan te schaffen. Ze hebben en kleine zonne-installatie van 5 KW dat is voldoende om enkele lampen te laten branden en de koelkasten en een of twee diepvrieskisten van stroom te voorzien. Maar veel te weinig om een school en de dormitories  van de studenten en de verblijven van de paters en zusters en leraren van voldoende stroom te voorzien.  Op de campus  wonen  ongeveer 300 studenten, waarvan 180 jongens en 105 meisjes en nog 15 studenten uit de omgeving. De studenten zitten intern. Vaak komen ze uit de bergen, soms wel 5 dagen lopen hier vandaan.  De studenten hoeven hun studie niet te betalen dit wordt gesubsidieerd door de regering wel moeten ze betalen voor hun onderkomen.   De school heeft 15 leraren, deze wonen met hun gezin hier op de campus. Er wonen verder ook nog 5 paters die bijna allemaal uit India afkomstig zijn. Het huis waar vroeger de paters woonden is opgeslokt door de stijgende zeespiegel. Nu bewonen zij in een gedeelte van de studenten verblijven. We eten samen met de paters. Het is ook de enigste plek waar overdag stroom is.  In een van de gebouwen op de campus wonen nog 3 zusters van de Maria Imaculata orde.

We krijgen een rondleiding. We beginnen met het  generator gebouw dit staat  op instorten. Zoals ik reeds eerder schreef doet de generator het al maanden niet, hij ziet er nog redelijk uit, zijn voorganger staat er nog en het is alleen nog maar oud ijzer. Er ligt een kerk, leslokalen, het verblijf voor de jongens en verderop, het verblijf van de meisjes het huis van de zusters en een kliniek.  De gebouwen zien er zeer slecht onderhouden uit 40 jaar invloed van de zee is duidelijk te zien. Daken slecht, hout slecht, in de technische lokalen (grote hallen)  waar vroeger workshops gegeven werden staat nog diverse apparatuur, oude auto’s, houtbewerkingsmachines enz. weg te roesten. Onder onderhoud wordt hier iets anders verstaan dan wij gewend zijn. Op dat gebied kunnen ze nog veel leren ik hoop dat het in de toekomst nog verandert.  In een van de hallen zijn ze bezig met een bibliotheek op te zetten. Stroom voor een computer is er niet. Er komt heel wat bij kijken om een goed systeem op te zetten. De boeken zien er slecht uit. Overal liggen de boeken deels nog in grote dozen verpakt. Het dak is zeer slecht en lek op plaatsen. Het is een hele uitdaging om hier wat van te maken. Het water staat ongeveer 5 meter vandaan van de studenten verblijven. De klimaat verandering slaat hier ook toe. Het  zeewater komt steeds hoger te staan. De kliniek ligt er verlaten bij de medicijnen liggen nog in de kast te verpieteren. De Zuster die de kliniek onder haar hoede had is vertrokken. Er is niemand die het overneemt. Het gebouw waar de 3 zuster wonen ziet er nog redelijk uit. Het zit goed in de verf en is nog niet zo oud.

Scott onze begeleider is samen  met een collega (Mori) die de Solar-opleiding ook gevolgd heeft de gebouwen in kaart aan het brengen.  Mori zal in de toekomst hier in Araimiri les gaan geven in elektrotechniek. Zij kregen van de paters een meet wiel om de afstanden te bepalen. Ook zullen ze de apparatuur die aanwezig is inventariseren zodat er bepaald kan worden hoeveel zonnepanelen er uiteindelijk moeten komen.  Scott en Mori  moeten alles doen.  Jan zal daarna samen met Scott een plan opstellen. De projectleider heeft uitdrukkelijk gezegd dat Scott de werkzaamheden moet doen.  ‘s middags heb ik bij de paters een emmer en borstel en zeep gehaald en onze toilet en douche ruimte een grote beurt gegeven. Het ziet er allemaal oud en niet onderhouden uit.

Met de vrachtwagen gingen we op weg om het dorpje Herehere te bezoeken. Een nieuwe locatie waar pater Gilbert de mis gaat doen. Het regende hard en we waren nog niet de campus af en pater Juna die achter het stuur zat kwam in een slip. We belanden met de vrachtwagen in een ondiepe greppel. Er werden snel een 20 tal studenten opgetrommeld met vereende krachten wordt de vrachtwagen weer op de weg geduwd. Pater Juna was zo geschrokken dat hij pater Pankaj liet rijden. Het eerste gedeelte van de weg was goed. We verlaten de weg en het gaat verder over een smal pad, niet geëigend voor een vrachtwagen. Toch reed pater Pankaj  het pad in om naar het kleine dorpje aan zee te komen. Hier wonen verspreid over de regio ongeveer 300 inwoners.. Er is een kerkje en een school gebouwd door de Don Bosco organisatie. De bioscoop die vlak bij de kerk staat is een grote kast met een T.V. er in. We zijn nog even op het strand geweest waar iedereen op de foto wilde. Na de foto sessie dronken we samen thee en lieten pater Gilbert achter.  Pater Gilbert is een vrolijke man en is altijd goed gehumeurd. Op weg terug bleef het regen.

De volgende dag; aswoensdag om 6.30 naar de kerk. De kerk is vol, iedereen die op de campus woont is aanwezig ongeveer 350 personen.

Vandaag met de drone een paar overzicht video’s gemaakt[U1]  en enkele foto’s van een hoogte van 120 meter. Dit zal Scott helpen met het in kaart brengen van de campus. De filmpjes getoond aan de Rector en de Principale.  Ik wilde naar het strand gaan maar ook hier mag dat alleen, vanwege de veiligheid, als iemand ons begeleid. Ik ben op de laptop aan het werk en plotseling verschijnen er brede rode en witte balken op mijn scherm. Dat was even schrikken . Ik dacht dat mijn laptop kapot was. Jan laten kijken wat er aan de hand was. Hij schroefde hem helemaal uit elkaar maar vond niks. Hij dacht dat de laptop misschien oververhit was en legde de laptop in de koelkast en later 10 minuten in de diepvries. De strepen werden wat smaller. Toen zei een van de paters misschien is het alleen het scherm. Dus werd de laptop aangesloten op de tv en ja hoor het scherm was de oorzaak. Geen strepen te zien op de tv. Er wordt al dagen geoefend door de jongens en de meisjes op Tiktok muziek. Vrijdag is een feestdag. De sterfdag van de eerste president, na de onafhankelijkheid van Australië, wordt herdacht. En daarnaast worden de nieuwe studenten en leraren begroet en wordt het nieuwe schooljaar ingeluid. Gisteren hebben ze de kerk en het evenementen gebouw versierd.  Vanmorgen om 6.00 uur net als elke morgen wordt met een ijzeren buis tegen een lege grote gasfles geslagen die naast een van de klaslokalen hangt. Dus een wekker is hier overbodig het geluid is over de hele campus te horen. Om 6.30 begint de mis en daarna ontbijt. Scott heeft een plattegrond gemaakt (gespiegeld). In eerste instantie hadden we niet in de gaten dat de platte grond gespiegeld was. Dus wij gingen op pad om te kijken hoe de gebouwen ten opzichte van elkaar lagen. Al snel kwamen we er achter dat de kaart gespiegeld was. Toen we langs de evenementenhal kwamen waren de studenten bezig met een quiz. We namen plaats achter in de zaal. Toen de winnaars bekend waren hoorden we onze namen en moesten we de prijs uitreiken. Pater Gilbert is terug uit Herehere op een kleine motor. Scott bepreekt met Jan de resultaten die hij in kaart heeft gebracht.  De eerste cijfers hoeveel energie er nodig is zijn bekend. Hier en daar moeten nog wat aanpassingen komen. Er komt steeds meer duidelijkheid wat er nodig is.

Om 18.00 uur gaan de festiviteiten verder. De zaal wordt voorzien van stroom voor verlichting en geluid door een kleine mobiele generator. Er worden door de studenten dans voorstellingen gegeven. De nieuwe leraren worden voorgesteld en Jan en ik werden op het podium gevraagd en moesten ons voorstellen en vertellen over wat we in Papua New Guinea gaan doen.  Er doet zich nog een incident voor; een grote groep studenten speelt op het podium een gewelddadige beroving na. Er zijn houten geweren en er wordt met water gegooid. Als de groep het toneel verlaten heeft neemt de Principal, Pater Albert de microfoon en zegt dat het absoluut niet de bedoeling is om gewelddadige voorstellingen te geven. 

Om 21.00 uur zijn de festiviteiten voorbij.  Het is inmiddels zaterdag. We hebben erg goed geslapen ondanks de harde regen ‘s avonds. Er staat een plas water in de hoek van onze kamer het dak lekt. Vandaag gaan we  weer naar de mis. Deze wordt opgedragen door 4 paters. Er is een man aangekomen die vroeger voor Caritas Australië heeft gewerkt zijn naam is Tobi. Hij heeft in het verleden verschillende projecten gerealiseerd. Pater Pankaj en pater Srimal hebben aan hem gevraagd om hen te helpen met een rapport op te stellen om donaties te vragen bij caritas Australië voor nieuwe gebouwen voor de school. Hij heeft nog vele contacten binnen de caritas die hij in kan schakelen om deze school te helpen.  Jan heeft samen met Scott en pater Pankaj verteld over het Solar project. Samen bekijken ze naar de mogelijkheden om samen te werken.  Vandaag nog met de drone gevlogen en de omgeving vastgelegd. Nog wat foto’s gemaakt en ik ga op verkenning uit binnen de campus. Ongelooflijk hoeveel achterstallig onderhoud hier is.  Als dingen kapot zijn blijven ze gewoon liggen. Bij de ingang van ons slaap verblijf had een bijenzwerm zich genesteld met duizenden bijen. In een emmer werd droog gras aangestookt en de bijen werden verdreven door de rook. Tevens werd er een tak waarop rode mieren zaten bij het nest gelegd. De mieren vechten et de bijen en roven de honing. De bijen nestelen zich nu 30 meter verderop. Na een nacht waren ze verdwenen. Zondag om 7.30 naar de mis. Bij het ontbijt schoof een van de ouders aan. Hij heeft een zoon op deze school. Mister Antoni, hij is in een vergevorderd stadium om via een district-leider geld te krijgen voor een nieuwe generator. Samen met de man die voor caritas Australië gewerkt heeft, mister Tobi, pater Pankaj en pater Albert en Jan en Scott bespreken ze hoe ze kunnen samen werken om hun de plannen realiseren.   Na de middag bezoek ik het woon gedeelte van de meisjes.  Het ziet er erg basic uit, het eet gedeelte en keuken, studiezaal en slaapzaal. Respect dat ze onder deze omstandigheden kunnen studeren.  Terug om op tijd te zijn voor het avondeten. Erna worden allerlei verhalen verteld. Je zit hier midden in de rimboe en er is verder niets te doen. Pater Albert verteld over zijn tocht in 2021  van 11 dagen waar hij verschillende dorpen waar de studenten vandaan komen te voet bezocht.  De dorpen zijn niet anders te bereiken dan te voet. Hij vertelde dat ze niet altijd in een dag het volgende dorp bereikten en in de vrije natuur moesten over nachten. Dat er veel insecten waren en daarom met mos van de bomen zijn oren en neusgaten dicht maakte zodat er geen insecten in konden komen. De paden waren vaak steil berg op en af soms moest hij zich aan lianen  omhoog trekken. Ook werd er verteld over hun ervaringen met muggen. Pater Pankaj  zei dat hij het niet erg vond als hij gestoken werd, hij heeft al verschillende keren malaria gehad, maar hij vond het verschrikkelijk als de muggen bij zijn oor bleven zoemen. Een ander vertelde dat hij onder een muskietennet lag en dat het krioelde van de muggen in het net. Dus ging hij maar buiten het net slapen dan had hij tenminste geen last van de muggen die binnen het net zaten. Vaak zijn er verhalen over Chinezen, die moeten ze hier niet. De Chinese spullen gaan niet lang mee.  Een van de paters vertelde een grap over de Chinezen. Een vrouw had een kind gebaard maar al snel overleed het kind. De oorzaak was dat de man van Chinese afkomst was. Het is al weer maandag en om 6 uur beng beng beng de hele campus is weer wakker. Ontbijt, daarna neemt iedereen zijn dagelijks werkzaamheden weer op. De studenten gaan naar de klas, de paters Albert en Pankaj gaan naar school. De taken van de andere paters zijn me niet helemaal duidelijk. Scott helpt Mori. Hij moet een workshop (leslokaal) inrichten om  elektrotechniek te geven. Niet zonne-energie maar de basis elektrotechniek. 20 studenten hebben zich al aangemeld. De locatie waar de lessen worden gegeven is al bekeken maar nu kijken wat er nodig is aan praktijk materiaal om de lessen te kunnen geven.

Alleen in het huis van de paters is stroom. Jan en ik blijven nog. Ik zit achter de laptop en beschrijf ons avontuur. Jan  is bezig met het bestuderen hoeveel panelen, omvormers en accu’s er moeten komen.

‘s middag zijn we uitgenodigd bij de zusters, samen met Skott, mister Tobi, Jan en ik. We lopen naar het huis van de zusters en worden hartelijk ontvangen, ze hebben wat snacks klaar gezet.  Een zuster afkomstig uit India geeft les op de school. Ze heeft een Indiaas gerecht gemaakt: DAAL dit zijn gele linzen met ui en heerlijk gekruid. Dat eet je met een chapatti, dat is een plat brood wat op een pannenkoek lijkt.

Er is verse kokosmelk, koekjes bananenchips en thee.  Een zuster heeft de leiding over het internaat ze is zeer jong en komt  uit Papua New Guinea de andere zuster komt uit Bangladesch helpt mensen in de omringende dorpjes tot 3 uur lopen hier vandaan. De zusters vertellen wat ze hier doen en wij vertellen wat we hier doen. Ze hebben het ook over de veiligheid hier. Dat er s nacht mensen rond lopen die stelen. Een paar weken geleden hebben ze via een raam de voorraad kast leeg geroofd. De zusters slapen op de tweede verdieping  en hadden niets gehoord. In de omgeving zijn er nog al wat problemen met mannen en jongeren die alcohol drinken en marihuanaroken. Om dit te bekostigen stelen ze.  Vaak stelen ze ook de bietelnuts die ze goed kunnen verkopen. De alcohol wordt hier door de mensen zelf gestookt van de vele vruchten die hier groeien  zelf soms wel tot 60 a 70 % alcohol. De dagen gaan snel hier. Dinsdag bezoeken we samen met pater Juna, pater Gilbert in Herehere. Pater Gilbert heeft het druk. Vandaag kunnen de ouders de kinderen van niveau 1, 2 en 3 aanmelden voor school. Dit zijn de aller jongsten. Het onderwijs is gratis maar het school uniform moeten ze betalen; 30 kina dit is ongeveer € 7,50. Voor sommige ouders veel geld zeker als er meerdere kinderen naar school gaan. We lopen naar het strand war we door veel mensen aangesproken worden. We vertellen over het Solar project. Mensen zijn erg vriendelijk en iedereen wil op de foto. We lunchen samen met pater Gilbert.

We laten de drone nog even op en dan gaat het weer richting Ariamiri.

‘s avonds foto en video gedownload voor de paters en mister Antoni. Vroeg naar bed. Morgen gaan we weer terug naar de stad Port Moresby.

Vanmorgen ging de wekker om 5.00 uur. We zouden om 5.30 vertrekken via Kerama waar de bisschop woont naar Port Moresby . Maar eerst werd er nog ontbeten. We vertrekken met de vrachtwagen Jan en ik mogen voorin zitten de rest moet op de bank achter in. Naar de rivier is ongeveer een uur rijden over een onverharde weg.   We zijn met 7 personen. Bij de rivier aangekomen ligt er al een bootje te wachten. De bagage wordt overgeladen en enkele mensen extra meegenomen. Het bootje is goed vol. De oversteek duurt 10 minuten. Aan de overkant aangekomen wordt eerst de vrachtwagen gehaald bij de bisschop. Onze spullen worden ingeladen en we rijden naar het huis van de bisschop.  Daar horen we dat we onder begeleiding van Pater Juna door de chauffeur van de bisschop met de fourwheeldrive naar Port Moresby gebracht worden. Skott en Mori  vertrekken met de vrachtwagen die bestuurd word door Pater Pankaj.   Wij moeten nog wachten op de chauffeur dat gaat 2 uur duren. We nemen nog een vrouw mee die in het ziekenhuis in Port Moresby een nieuwe been prothese zal krijgen. Die ze nu heeft ziet er ook slecht uit. Enkele familie leden van de chauffeur gaan mee. We zijn met 8 personen. De weg is er in 11 dagen niet beter op geworden. Maar nu weten we wat we kunnen verwachten. Het wordt weer een hele sport voor de chauffeur om de gaten te ontwijken. De chauffeur blijft goed wakker want de hele weg door kauwt hij betelnuts. Na 3 uur halen we de vrachtwagen in van Pater Pankaj. Hij is een stuk langzamer dan wij. Wij zijn in  Kerama om 10 uur vertrokken en komen om 16.30 uur aan in de hoofdstad Port Moresby.  Dit keer duurt de trip 6 en een half uur. De vrachtwagen doet er 3 uur langer over.  Na aankomst eerst het stof afspoelen met een heerlijke koude douche. Na een goede maaltijd voelen we ons hier weer helemaal thuis. We hadden 11 dagen geen internet dus eerst mails nakijken en beantwoorden. Verslag uit brengen bij de projectleiders. En direct weer de voor bereidingen treffen voor de Soloman eilanden. Vier maart vliegen we in de vroege morgen naar de Solomon eilanden ik  hoop dat we daar wel internet hebben. Over de Solomon eilanden zullen we in het volgende verhaal berichten.

 [U1]